Warmtepompcowboys

Het is een klassiek mechanisme: zodra er ergens geld te verdienen is, de vraag groot en urgent, de arbeidsmarkt krap en klassieke markt conservatief, dan duiken toetreders op.

Dat was zo met zonnepanelen, cv-ketels, isolatie en dat gaat nu ook gebeuren met de hybride warmtepomp. Dat noemen we dan gauw de cowboys, tenminste vanuit de klassieke markt bekeken. Met cowboys is niets mis; ze zijn scherp, hebben lak aan traditionele mechanismen, en halen lucht in faalkosten en onnodige euro’s uit verkokerde kolommen. Maar cowboys zijn fout wanneer ze ondeugdelijk werk leveren, de consument met gebakken peren laten zitten of onder verkeerde omstandigheden klussen uitvoeren en klachten niet serieus nemen.

Niet sexy

Een werkende cv-installatie en een warme douche zijn voor veel mensen erg belangrijk. Toch is de techniek niet sexy, de investeringsbereidheid en het gemiddelde kennisniveau over de werking laag. Tegelijkertijd zijn peperdure flexibele energiecontracten nu de norm, staat de koopkracht onder druk, en zien we op het journaal hoe de boel politiek op scherp wordt gezet. Nu de overheid en installatiebranche fors wil opschalen rond hybrides, vliegen de cursuslokaaltjes vol en duiken de lead genererende bedrijfjes op. Want iedereen wil een warmtepomp. De geur van euro’s in een duurzaam jasje.

Tegelijkertijd wordt de indruk gewekt dat elke installatie plug & play is; dat je met een paar dagen cursus wel wat leidingen en draden aan elkaar kunt knopen, en alles weet van flow, vermogen Δt’s en inregelprotocollen. Installatiemonteur is niet voor niets een vak; hier komt natuurkunde, elektro, koudetechniek en werktuigbouwkunde bij elkaar. En natuurlijk kun je alles leren, maar de afschaffing van de Vestigingswet heeft met name in cv-ketelland toch wel laten zien hoe ver een vak af kan glijden, en hoeveel ellende dit voort kan brengen. Ook bij bedrijven waarvan je als consument mag verwachten dat het allemaal in orde is. De Onderzoeksraad voor Veiligheid gaf in 2015 niet voor niets de kwaliteitsborgers van installatieland een stevig pak op de broek.

Beschermd vakmanschap

De branche staat nu op de drempel om via de Gasketelwet in ieder geval die gasgestookte installatie weer een soort van ‘beschermd vakmanschap’ te schenken. Voor wat het waard is: want uiteraard moet de installateur het altijd zelf waarmaken. Gecertificeerd of niet.

Maar nu moeten de komende twee jaar bij één op de zes ketelvervangingen ook nog eens een warmtepomp worden aangesloten. Je hoeft geen wetenschapper te zijn om te weten dat dit de jaren daarna problemen op gaat leveren: er worden in korte tijd zo veel toestellen de markt ingestampt, dat je de inhoud van consumentenprogramma’s al kunt voorspellen. Ontsierende buitendelen die van de muur rammelen, elektrarekeningen die de pan uitrijzen en woningen die niet warm kunnen worden. En dat zijn echt niet altijd de handige neefjes; er lopen helaas ook genoeg zelfbenoemde erkende bedrijven rond die belabberde kwaliteit leveren of bijscholing maar zonde van de tijd vinden.

Zonnepanelenmarkt

De zonnepanelenmarkt is een treffend voorbeeld. Toen de zonnestroomsubsidies rijkelijk vloeiden en elke Nederlander acuut zijn dak wilde laten glimmen, kon je op elke hoek van de straat de producten krijgen, en schoten de bedrijfjes die ze voor je neerlegden als paddenstoelen uit de grond. Ongereguleerd. Wat volgde was een prijsvechtersmarkt met inferieure materialen, bedrijven die arbeidsomstandigheden aan de laars lapten, en installaties die wegwaaiden of erger nog: in de fik vlogen. En de consument moest helaas door schade en schande wijs worden. De historie herhaalt zich helaas te vaak.

Cowboys kunnen markten wakker schudden, cowboys kunnen de gewenste disruptors zijn. Frisse gasten die een klassieke keten van toeleveranciers, groothandels en installateurs scherp houden en wakker schudden. Ze kunnen de aanjagers zijn van innovatie, van industriële productie, prefabricage en opschaling. Maar cowboys moeten – net als elke andere vakman – bovenal presteren en kwaliteit leveren. Wanneer ze met hagel schieten, ontstaat teveel schade aan de omgeving, en wellicht zelfs onschuldige slachtoffers. En dan moet de sherrif ingrijpen.