Als warmtepomp-man pur sang, snappen jullie dat ik de afgelopen week met grote belangstelling heb zitten monitoren hoe mijn huisinstallatie presteerde in de winterkou. De sceptici van deze techniek voorspelden dat de lucht water warmtepompen het niet zouden redden, of ons op zouden zadelen met hele slechte rendementen. Ik wilde even checken of ze gelijk kregen. 😉
Bewijslast
Voor Nederlandse begrippen hebben we een extreem koude week achter de rug. Strenge vorst in de nachten, en matige vorst overdag. Dit zijn exact de omstandigheden, waar ik in mijn gesprekken met bouwers en installateurs mee om de oren geslagen wordt: “leuk die fabrieksrendementen in jullie databoek, maar dat is natuurlijk niet de praktijk.” Altijd wordt de vergelijking met de auto gemaakt, die nooit de 1:16 haalt die de fabrikant voorspiegelt. Kortom: heel Nederland had schaatskoorts, ik had datakoorts.
Mijn winter
Mijn woning in Winterswijk – what’s in a name – stamt uit 2004. Ik heb hem van het gas afgehaald, en daarbij zijn geen aanpassingen doorgevoerd aan de reeds aanwezige isolatie. Wel heb ik het afgiftesysteem aangepast van radiatoren naar vloerverwarming. De thermostaat staat ingesteld op 21 graden constant, en mijn tapwaterboiler heeft een setpoint van 55 graden. Het buitendeel van de lucht/water-warmtepomp, een Ecodan van 8 kW nominaal vermogen, staat in een getimmerde omkasting.
Data verzamelen
Om op een goede manier de prestaties bij te houden kan ik gebruik maken van een extern monitoringssysteem. Hierin worden gecertificeerde componenten van ABB en Kamstrup toegepast die ook voor Nul op de Meter prestatietrajecten worden toegepast. Onafhankelijke, eerlijke data dus.
Ik kan hier tot in detail over doorgaan, maar hier volgen mijn belangrijkste bevindingen. De warmtepomp presteerde het om de hele week met een aanvoertemperatuur van gemiddeld 28 graden mijn woning constant op een temperatuur tussen de 20 en 21 graden te houden. De compressor kon daarbij op een structureel laag toerental blijven draaien. Dat vindt een warmtepomp fijn: weinig start en stops, en goed nieuws voor de geluidsproductie. Die haalt niet de maximale productie die vaak voorgespiegeld wordt.
Aanvoertemperatuur
Wat mij het meest opviel is dat de hoogste aanvoertemperatuur de afgelopen week 32 graden was. In deze `ultrakoude` situatie zat het maximale compressorvermogen daarnaast niet hoger dan 75 procent van maximaal (koudste temperatuur met warm tapwaterbereiding). Dit betekent dat de warmtepomp gemiddeld lekker ‘stationair’ op laag vermogen kon blijven draaien. Hij hoefde nog niet eens vol aan de bak, en dat in een bestaande woning. Voor een nieuwbouwsituatie is dat heel normaal; ik ben blij te kunnen constateren dat ook een oudere – wel geïsoleerde – woning het redt met zulke lage aanvoertemperaturen zonder dat de warmtepomp in het rood gaat. Deze lage aanvoer wordt bereikt door middel van een auto adaption-regeling waarbij op basis van het gewenste setpunt, de gemeten waarde, de aanvoertemperatuur, de retourtemperatuur en de buitentemperatuur de laagste mogelijk aanvoer wordt gehanteerd om de ruimtetemperatuur te behalen met het hoogste rendement. Al deze data is beschikbaar vanuit de geïntegreerde regeling.
Hamvraag: de COP?
Hamvraag is: wat doet de COP? De verhouding tussen de afgegeven hoeveelheid warmte tegenover het elektriciteitsverbruik van de warmtepomp. Die is vanzelfsprekend minder wanneer het streng vriest. Maar wordt het horrorscenario van de sceptici waarheid?
Om een zo compleet mogelijk beeld te schetsen heb ik de rendementen van tapwater en verwarming bij elkaar gevoegd over de zes dagen. De ene dag is er meer gedouched dan de andere, en dat zie je terug.
Elektraverbruik
Schiet het elektraverbruik omhoog? Natuurlijk. Gemiddeld kwam ik tijdens de meetzesdaagse tot een dubbel zo hoog elektraverbruik van 39 kWh per dag t.o.v. een normale winterdag. Daar staat tegenover dat de warmtepomp op dat moment 111 kWh aan thermische energie levert. Omdat stand-by verliezen, ondooicycli, legionella spoelingen en weersinvloeden meegewogen worden spreken we over een SPF (Seasonal Performance Factor) en dus geen COP. Deze kwam gemiddeld uit op 2,84 in de periode van 9 tot en met 14 februari. Pakken we het databoek erbij, dan komt dit heel mooi overeen met de beschikbare fabrieksdata waarbij vermeld staat welke vermogens en rendementen beschikbaar zijn onder alle verschillende omstandigheden (o.b.v. de testen in de fabriek). Om het cirkeltje rond te maken: een met sneeuw bedekt pv-paneel wekt niet veel op. Toch haalde ik deze week 24 kWh aan stroom binnen met de panelen op de schuine kap. Dit was minimaal het dubbele geweest indien de panelen op het platte dak niet met sneeuw waren bedekt.
Geeft deze winterweek mij nieuwe inzichten? Nee. De techniek presteert, en ik had niet anders verwacht. Deze week onderstreept wel een aantal andere zaken, en die heb ik in een aantal tips geformuleerd.
Tip 1 Eerst isoleren
Ga in een bestaande woning altijd eerst isoleren. Blind van het gas afgaan is onverstandig. Investeer eerst stevig in het terugdringen van je warmtevraag, zodat je met lage aanvoertemperaturen kunt gaan werken. Denk niet alleen in vraagbeperking, maar breng ook tapwaterbehoefte in kaart, en bekijk hoe je je woning gaat ventileren. Ventilatie met warmteterugwinning heeft hierbij de voorkeur. Onze woning van 2004 had al voldoende isolatie om de genoemde prestaties kunnen leveren.
Tip 2 Afgiftesysteem
Zorg voor een goede balans tussen opwekker en afgiftesysteem. Vermogen aanleveren is niet zo moeilijk. Ervoor zorgen dat er goede afgifte is met het juiste comfort, is een kwestie van goed berekenen en aanleggen. Ik heb thuis vloerverwarming ingefreesd, en werk niet met nachtverlaging. In mijn geval zou het rendement van de warmtepomp lager zijn wanneer we met hogere temperaturen zouden moeten werken.
Tip 3 Opstelling buitenunit
Plaats de buitenunit zoals fabrikanten voorschrijven. Dit betekent bijvoorbeeld ook op minimaal 25 cm van de grond of dak. De afgelopen week zagen we dat er veel sneeuw viel. Raakt het buitendeel ingesneeuwd dan kan ijsvorming op de wisselaar het rendement beïnvloeden. Het gebeurt niet vaak: maar wanneer het gebeurt, zal je klant dit altijd bijblijven. Omkastingen leveren weliswaar weerstand op, maar kunnen een buitendeel extra beschermen of voor geluidsreductie zorgen.
Tip 4 Kennis, kennis, kennis
Kies een installateur die het snapt. Een warmtepomp verkopen is niet zo moeilijk. Het aansluiten is al wat lastiger, maar het volledige adviestraject van ontwerp tot inregelen vraagt expertise. Een goede warmteverliesberekening maken, de juiste configuratie selecteren, het juist instellen van de parameters. Een warmtepomp is maatwerk. Een installateurs adviseer ik: verdiep je erin. Laat je trainen, en zuig de kennis op die de markt biedt. Je vak wordt dan zo veel mooier. We willen je hier graag in ondersteunen!
Rudy een zeer duidelijke beschrijving van de werkelijkheid.
IK onderschrijf jou idee m.b.t. Het inventariseren en de keuze voor kwaliteit.
In onze vakantie bungalows van 75 m2. hebben wij exact de zelfde ervaring.
Ik schrik erg van het wel zeer hoge verbruik van de warmtepomp. Ik woon in een matig geïsoleerde geschakelde bungalow uit 1961. Op de koudste dag/nacht van dit jaar was mijn electriciteitsverbruik bijna 15kwh. Op een gemiddelde winterdag is dat 11kwh.
Ja allemaal goed en wel mijn gevoel zegt als we van het gas af zijn gaat de electriciteit 0,80 cent en nog meer kosten ,zijn we allemaal de klos !
Neem zoveel mogelijk zonnepanelen en zorg dat je verbruik zoveel mogelijk samenvalt met de opwek. Dan ben je in ieder geval veel beter uit dan iemand die dat niet heeft. Warm de boiler op als je meter anders zou terug leveren etc. Verder denken. Er kan echt veel. Zoek maar eens op “eigen verbruik vergroten” op tweakers.net.
Er zijn al leveranciers waar je gas en elektriciteit tegen inkoopprijs kunt kopen middels hypervariabele contracten. Ieder kwartier de laagste energieprijs en iedere dag de laagste gasprijs. Kijk maar eens op energyzero.nl bijvoorbeeld.
Is dat inclusief je warmtepomp? Dat is toch weinig dan?
Je bent je toch bewust dat je per kuub gas ~8 – 9 kWh moet rekenen?
Gedeeld door de C.O.P. van je warmtepomp.
15x 3(cop) = 45 / 8 = 5.5 kuub uitgespaard. Netjes.
Combinatie met zonnepanelen is helemaal super.
Het gaat niet om de eerste 5 á 6 dagen, dat is voor een goed geïsoleerd huis geen enkel probleem, de problemen komen pas bij de tweede week en volgende weken bij matige en strenge vorst in de nacht, 1 weekje vorst zegt niets, stel je voor dat je met een warmte pomp al na na 2 dagen het niet meer warm krijgt.
Het gaat om de energie huishouding.
Instroom en uitstroom moeten in balans zijn uiteindelijk. Nieuwe huizen zijn veel. Beter geïsoleerd.
Ik had begrepen dat 25% van de huidige woningvoorraad niet geschikt is voor warmtepompen.
Langere tijd koud en kouder betekent meer al koelen dus meer aanvoeren.
Oude huizen moeten eerst geïsoleerd worden en uiteraard vooral dubbel en triple glas erin. Dat zijn de makkelijker onderdelen.
Toch wil ik bij deze een ander probleem aansnijden. Mijn buren hebben een warmtepomp welke non stop draait. Dus dag en nacht. Niet alleen ik maar ook de buren van mijn buur hebben serieus last van het geluid welke de fan produceerd. Zelf binnen in huis op de achtergrond hoorbaar door resonantie en bromtoon. Heel soms is de pomp uit en wat een rust!
Heb ik ook lastvan. Wordt gek van het gebrom vooral s,nachts als het oorverdovend stil is. Slecht slapen.
Buren zelfzeggen niets te horen!!!!!!!???????
foolsoverture1975@gmail.com
Alles leuk en aardig maar wij hebben een nieuwbouw woning van 2019. Hij lijkt opzich goed geïsoleerd te zijn, alleen de aannemer heeft er een zooitje van ge m’n gemaakt met de luchtdichtheid van de woning. Hierdoor trekt onze warmtepomp het niet al bij lichte nachtvorst van 2 a 3 graden onder nul. Goed isoleren is belangrijk maar luchtdicht bouwen is zeker zo belangrijk
Ja allemaal goed en wel mijn gevoel zegt als we van het gas af zijn gaat de electriciteit 0,80 cent en nog meer kosten ,zijn we allemaal de klos !
Ja, en als de hemel valt hebben we allemaal en blauwe hoed…
En toen was het oktober 2922 en gaat de kWh prijs idd naar €0,80…
Ik heb een paar kamers die ik slechts enkele uren per dag of slechts enkele dagen per weerk gebruik. Met een warmtepomp zou ik die kamers dus permanent warm moeten houden, terwijl ik die kamers nu on-demand even opwarm als ik het nodig heb. Geen probleem met een CV. Met een (lage temperatuur) warmtempomp zou dat een veel hogere energiebelasting opleveren.
kan je in de kamers welk je niet veel gebruikt mogelijk een infraroodpaneel plaatsen.
snel en gerichte warmte naar behoefte.!
Met een warmtepomp stook je geen woning, maar hou je hem op temperatuur. Daar is het toestel niet voor ontwikkeld.
Beste Rudy, dat is een interessant stuk. Ik heb geen uitgebreide meting gedaan, maar heb soortgelijke resultaten met een wp en een goed geïsoleerde woning met EPC 0,39.
Mijn wp buiten unit staat iets lager en heeft geen omkasting. Nooit klachten van de buren over geluid gehad.
Ik heb ervoor gekozen om de gehele woning te verwarmen, maar kan wel per kamer de warmte toevoer afstemmen, is een persoonlijke keus. Samen met PV panelen is het stroomverbruik in orde en in de zomer kan ik zelfs koelen.
Een belangrijk aspect is om idd een vakman te kiezen die kennis van zaken heeft en niet alleen euro tekens in de ogen. Maar hoe vind je die, dat is vaak een moeilijke!
Hoe vinden wij een goede en deskundige specialist die een gelijke installatie kan samenstellen en dan offreren kan en ook GARANT staat voor zijn aanbevelingen zodat wij niet teveel betalen en toch een goede installatie gaan kringen. ??
Reactie graag via info@dsbdenveloppen.nl
M.vr.gr. m.driessen
Hallo Rudy, het klink goed en zeker voor die periode maar dat roept wel wat vragen op. Je draait maar op 75% van 8 kW in welk type woning? En het vermogen 8kW van de WP is dat bij bt.7/ 35. ,en wat is het vermogen bij -10 graden? Het werkelijk geleverde thermische vermogen komt bij 111kWh uit op ongeveer 5kW per uur. Op 7 februari met die stormachtige Oosten wind heb je bij een tussen woning een andere infiltratie als bij een vrijstaande woning met een vrije ligging. Misschien is het wat persoonlijk maar kun je meer informatie /data verstrekken om een beter gevoel te krijgen bij het vermogen, de gemeten temperaturen, en het verbruik t.w.;
Het woonoppervlak – type woning – wordt het hele woning vloeroppervlak
tijdens deze meting verwarmd met vloerverwarming- ook de verdieping enz.
– temp. badkamer bij deze lage aanvoer temperatuur – gemiddeld aantal personen die douchen -het electraverbruik alleen van de warmtepomp- warmwater keuken ook via WP??
Vr.gr. Peter.
Mooi verhaal uit de praktijk!
Wat opviel: je maakt de panelen op je platte dak niet sneeuwvrij. Kan dat niet?
Ik heb dat meteen op ma 8 feb, na de sneeuw, gedaan.
De extra opbrengst zou dan zo’n 25kWh zijn geweest, oftewel 5 euro.
Daar ga ik geen risico voor nemen om in de sneeuw op een ladder te gaan staan.
Bedankt voor goed verhaal. Zelf heb ik ook wp lucht-water en vloerverwarming. We hebben binnentemperatuur op 22 ingesteld dag en nacht. Levert het betere resultaten als binnentemperatuur anders voor dag en nacht ingesteld wordt? Hoe is het bij u ingesteld?
Bedankt voor uw verhaal.
Hoe is dag/nacht binnentemperatuur anders ingesteld of is het steeds gelijke binnentemperatuur?
hallo Rudy,
Interessante artikelen heb je geplaatst!
Vraag die ik niet heb gezien is: hoe bereken je het afgegeven thermisch vermogen van de wp? Ik wil zelf de cop berekenen vandaar…
gr van Rein vd Berg