Door klimaatverandering zullen we voor ons drinkwater vaker aangewezen zijn op oppervlaktewaterbuffers van de rivieren en het IJsselmeer. Maar in ieder geval één van die bronnen, de Rijn en aftakkingen, laat de waterkwaliteit te wensen over, stellen drinkwaterbedrijven.
De komende jaren neemt de vraag naar drinkwater toe. Naar verwachting is er in 2030 1,4 miljard kubieke meter nodig; 100 miljoen kubieke meter meer dan in het ijkjaar 2020. Enerzijds komt dat doordat tegen die tijd de bevolking en de economie zijn gegroeid. Anderzijds speelt klimaatverandering een belangrijke rol. Want in warmere zomers is meer drinkwater nodig, terwijl er door droogte minder beschikbaar is.
Onderzoek naar oppervlaktewater voor drinkwater
Op dit moment doen veel drinkwaterbedrijven onderzoek naar het inzetten van oppervlaktewater als drinkwaterbron. Een voorbeeld is Vitens, dat onder de noemer ‘Living Lab En Verder’ onderzoekt of en hoe het water uit de IJssel kan worden ingezet als drinkwater. Binnen vijf jaar moet er een proefinstallatie in werking zijn langs de IJssel. Die kan dan 5 miljoen kuub water per jaar produceren. Drinkwaterbedrijven PWN en Dunea doen vergelijkbare onderzoeken.
Maar nu komt RIWA-Rijn, het samenwerkingsverband van drinkwaterbedrijven die oppervlaktewater uit de Rijn gebruiken voor de bereiding van drinkwater, met een alarmerende conclusie: er moet veel meer gedaan worden om de waterkwaliteit van de Rijn te verbeteren.
Hogere concentraties
In 2022 werden tientallen stoffen in de Rijn aangetroffen in hogere concentraties dan de streefwaarden uit het European River Memorandum (ERM), zo zitten er meer industriële chemicaliën en medicijnresten in het Rijnwater waardoor drinkwaterbedrijven meer moeten zuiveren.
RIWA-Rijn toetst de waterkwaliteit van de Rijn aan drie doelstellingen. Dat zijn streefwaarden van het European River Memorandum, artikel 7.3 van de kaderrichtlijn water en het 30% reductiedoel van de Rijnministersconferentie. Het European River Memorandum geeft streefwaarden voor een dusdanige waterkwaliteit dat drinkwaterbedrijven met eenvoudige natuurlijke zuiveringstechnieken schoon en gezond drinkwater kunnen produceren. Meer dan 60 stoffen overschreden deze streefwaarden in 2022.
Industriële chemicaliën
Stofgroepen die het meest voorkomen zijn industriële chemicaliën (14 stoffen) en medicijnresten (25 stoffen). In deze eerste groep valt hexa(methoxymethyl)-melamine (HMMM) bijzonder op. Daar is een toename ter zien van 80% per jaar sinds 2018. HMMM wordt onder andere toegepast in (de productie van) autobanden. Bij de medicijnrestenzijn er grote hoeveelheden contrastmiddelen (zowel röntgen- als MRI-contrastmiddelen). Ook veel pijnbestrijders en bloeddrukverlagende middelen worden aangetroffen.
RIWA-Rijn Directeur Gerard Stroomberg: “Ons jaarrapport is een scorekaart voor maatregelen om de waterkwaliteit van de Rijn te verbeteren en het resultaat stemt niet optimistisch. En dat terwijl door de groeiende drinkwatervraag in Nederland de waterkwaliteit van de Rijn nóg belangrijker wordt voor de Nederlandse drinkwatervoorziening dan hij altijd al was.”
